Romeinen

Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als eerste namen ze andere delen van Italië in. Daarna trokken ze verder en kwamen rond 12 voor Christus in Nederland terecht. Dit gebeurde onder leiding van keizer Augustus. De informatie hieronder gaat vooral over de Romeinse tijd in ons land.

Romeinen in ons land

Rond 12 voor Christus trokken de Romeinen ons land binnen. De stammen die hier woonden, onder andere de Bataven en de Friezen, boden lange tijd verzet tegen de Romeinen. Uiteindelijk lukte het de Romeinen om het zuiden van ons land te bezetten. Daar woonden de Bataven. De stammen in het noorden van ons land, waaronder de Friezen, kregen zij er maar niet onder. De Romeinse legers kozen daarom de Rijn als grens. Die grens liep dus dwars door ons land. De Romeinen kozen een rivier als grens omdat ze dan de vijand goed zagen aan komen en konden tegenhouden. De Bataven waren vaak boer. Ze leefden van landbouw en veeteelt en zorgden voor hun eigen voedsel. Soms verkochten ze hun producten ook aan de Romeinen. Toen de Romeinen kwamen, mochten de boeren hun eigen gang blijven gaan. Alleen moesten ze wel belasting betalen en soldaten leveren aan de Romeinen.

Ruilhandel

De mensen betaalden elkaar met goederen. Eigenlijk ruilden ze dus. We noemen dat ruilhandel. Wilde je een koe kopen, dan moest je daar bijvoorbeeld twee of drie varkens voor geven. Zo betaalden de mensen ook belasting aan de Romeinen, bijvoorbeeld met koeienhuiden, vis of kaas. Van de Romeinen leerden de Bataven dat er ook met geld kon worden betaald. Er waren verschillende munten: een koperen munt: een as, een zilveren munt: een denarius, en een munt van goud: een aureus. Op veel munten stond de kop van de Romeinse keizer.

Wegen

Toen de Romeinen kwamen veranderde er veel in Nederland. Eén van de eerste veranderingen waren de heerwegen. Heer betekent leger. Vanuit Rome hebben de Romeinen wegen aangelegd. Die liepen naar alle landen van het Romeinse Rijk. Over deze wegen konden Romeinse soldaten snel overal komen met hun wagens. Ook gewone reizigers en handelaren maakten gebruik van deze wegen. Gewone reizigers moesten onderweg wel oppassen voor struikrovers. Daarom reisden ze het liefst in kleine groepen of met een groep soldaten. De heerwegen waren heel breed en belegd met platte stenen of met grind. Langs de wegen stonden mijlpalen. Daarop kon je zien hoe ver het nog was naar de volgende stad.

Het Castellum

De Romeinen hadden een groot leger. Het leger was opgebouwd uit groepen. De grootste groep was een legioen van 6000 soldaten. De Romeinen hadden ook een leger van hulptroepen. Dat bestond uit soldaten die niet Romeins waren. Een soldaat die in dienst ging van de hulptroepen, moest 25 jaar dienen. Daarna kreeg hij dezelfde rechten als een Romein. Vijandelijke stammen probeerden regelmatig het Romeinse Rijk aan te vallen. Daarom bouwden de Romeinen langs de grenzen legerkampen. Zo'n kamp noemen we een castellum. Hier woonden de soldaten. Zij hielden daar de grens goed in de gaten.

Waterleiding en verwarming

Aan de Romeinen danken we een aantal uitvindingen, bijvoorbeeld de waterleiding. Water van heldere beekjes in de bergen of heuvels werd naar de huizen in de steden geleid. Dit kon met behulp van aquaducten. In een soort goot boven op het aquaduct stroomde het water van de bergen naar de stad. Een andere uitvinding van de Romeinen was de centrale vloerverwarming. Het vuur verwarmde de lucht onder de vloer en de lucht die door holle stenen van de muren stroomde.

Huwelijk

Meisjes van 14 jaar waren volwassen. Bij jongens gebeurde dat als ze ongeveer 16 of 18 jaar waren. Meisjes werden in die tijd uitgehuwelijkt. De vader koos een man voor hen. Als ze dan trouwden ging het meisje bij de familie en in het huis van haar man wonen. Zij kreeg ook de naam van haar man. Na het feest werd zij door de bruidegom over de drempel gedragen, want als ze zelf zou struikelen dan zou dat ongeluk brengen.

Namen

Als er een kind was geboren dan vond er na acht dagen een plechtigheid plaats. Het kind werd voor de vader op de grond gelegd. Hij mocht dan zeggen of hij het kind wilde of niet en gaf het kind daarna een voornaam. Meisjes kregen de achternaam van hun vader als voornaam. Waren er meer meisjes, dan kregen ze er een tweede naam bij. De dochter van Marcus Junius kreeg de naam Junia: dus de achternaam werd gebruikt met een a erbij.

Romeinse maaltijd

Bij de maaltijd lagen de Romeinen op hun zij op aanligbedden. Bij het eten gebruikten ze wijn. Meestal deden ze water in de wijn. Het eten werd opgediend in eetkommetjes en schalen. Vorken gebruikten ze niet. Ze aten met hun vingers. Die veegden ze later af aan het tafellaken of aan het haar van de slaven.

Onderwijs

Kinderen van de Romeinen gingen ook al naar school. In de stad waren kleine schooltjes voor iedereen, maar de rijke Romeinen hadden meestal een slaaf in dienst die les gaf. Leraren waren vaak geleerde slaven uit Griekenland. Tot hun twaalfde jaar kregen de kinderen basisonderwijs. Zij kregen les in lezen, schrijven en rekenen. Na de basisschool kregen de kinderen les in lezen, muziek, wiskunde en het houden van toespraken. Ook werd veel gedaan aan gymnastiek en sport. Je had zelfs een speciale sportschool: het Gymnasium. Vooral belangrijk voor jongens, want die moesten later sterk en handig zijn als ze in het leger gingen.

De stad

Op sommige plaatsen in ons land zijn in de Romeinse tijd steden gebouwd. Vaak vlak bij een legerkamp of op een kruispunt van wegen. Daar kwamen veel mensen en kon je dus goed je spullen te koop aanbieden. Handelaren kregen het idee om daar ook hun huis te bouwen. Zo kwamen er steeds meer huizen bij. Voor veel steden die werden gebouwd, was de hoofdstad Rome het grote voorbeeld. Maar zo mooi en groot als Rome, zouden onze steden nooit worden. Eigenlijk waren het maar kleine plaatsen.

Forum

Een belangrijke plek in de stad was het Forum, het stadsplein. Daar stonden belangrijke gebouwen. Op het Forum werd ook de markt gehouden en kwamen de mensen bij elkaar als er iets te vieren was. Rond het Forum had je allerlei winkels: de winkel van de pottenbakker, de smid en de bakker. Vaak zaten dezelfde soort winkels in dezelfde straat bij elkaar. Daarom kregen die straten later ook de naam van winkels die er waren, bijvoorbeeld de Bakkerssteeg, of de Slagerspoort.

Het einde van het Romeinse Rijk

De Romeinen hebben tot 406 na Christus over ons land geregeerd. In die tijd kwamen grote volksstammen, zoals de Franken en de Saksen, onze grenzen over. De Romeinen konden ze niet tegenhouden. Ze trokken hun troepen uit Nederland terug. Dat was het einde van het Romeinse tijdperk.

HOOFDSTUK 2

Romeinen in ons land

De Romeinen kwamen uit Rome, dat is de hoofdstad van Italië. Zij veroverden 2000 jaar geleden vele landen. Hierdoor ontstond een groot Romeins Rijk. Ook een groot deel van Nederland hoorde bij het Romeinse Rijk.Toen de Romeinen ons land veroverden, leefden hier de Germanen. De meeste Germanen waren boeren. Ze woonden in houten boerderijen met rieten daken.

HOOFDSTUK 3

In het oude Rome

De stad Rome is héél oud. De stad bestaat al meer dan tweeduizend jaar. Rome was de hoofdstad van het grote Romeinse rijk. De mensen die toen naar Rome kwamen, keken hun ogen uit. Dat doen de mensen van nu nog steeds.

Jammer genoeg zijn de meeste gebouwen vergaan. Van sommige gebouwen zie je nog alleen een paar muren of een stuk pilaar. Toch kun je door deze ruïnes voorstellen hoe bijzonder Rome er tweeduizendjaar geleden moet hebben uitgezien!

Het grote Romeinse rijk

Rome ligt in het land Italië. De stad is gebouwd op zeven heuvels. Dwars door de stad loopt de rivier de Tiber. De oude bewoners voerden oorlogen met de stammen die in de buurt van de stad woonden. Zo veroverden ze steeds meer gebieden en werden ze steeds machtiger. Heel Italië werd Romeins.

Later veroverden de Romeinen ook Spanje en Griekenland, daarna alle landen rondom de Middellandse Zee, Frankrijk, Engeland en de helft van Nederland. Al deze landen werden provincies van het grote Romeinse rijk.

De Romeinse soldaten waren goed getraind en waren erg dapper. Ze hadden het goed in het leger. De soldaten waren heel belangrijk voor het Romeinse Rijk. Ze moesten duizenden kilometers grens bewaken en ervoor zorgen dat vijandige stammen het Romeinse rijk niet konden binnenkomen. De Romeinen zorgden dat er vrede was in het hele rijk.

Wonen in een Romeinse flat

Er woonden heel veel mensen in Rome. Wel een miljoen! Het verschil tussen arme en rijke mensen in Rome was erg groot. De meeste mensen waren arm. Zij leefden in woonblokken van enkele verdiepingen hoog. Soms hadden de woonblokken wel 10 etages! In de tijd van de Romeinen had je dus ook al flats.

Deze flats werden snel en goedkoop gebouwd. De grond was duur. Daarom bouwden ze de huizen zo hoog mogelijk. De muren waren van baksteen en de vloeren van planken. Één familie huurde flat. Maar soms was de huur zo hoog dat ze sommige kamers door verhuurden aan andere families. Zo woonden er soms wel heel veel mensen in één flat.
Het gebeurde wel eens dat die woonblokken al die verdiepingen niet konden dragen. Dan storte zo'n woongebouw met met veel gedonder en geraas in elkaar.

Uit het hele rijk

De boerderijen uit de buurt van Rome hadden niet genoeg voedsel voor al die mensen in Rome. Daarom moest er voedsel uit het hele rijk komen. Graan om brood mee te bakken kwam bijvoorbeeld uit Noord-Afrika.
Maar ook andere spulletjes dan voedsel werden naar Rome gehaald. Uit Griekenland en Turkije kwam marmer, honing, olijfolie en potten. Tin en lood namen de Romeinen mee uit Brittanië. En tot slot wijn en paarden uit Spanje.
De spullen werden per schip, maar ook met paard en wagen naar Rome vervoerd. Daar werd het verkocht in de winkeltjes. In elke straat vond je er wel een paar. Meestal op de begane grond van de woonblokken.

Stadsbronnen en thermen

Stromend water was er niet in de flats. Dat moest je beneden gaan halen bij een bron of fontein. Stel je voor dat je op de bovenste verdieping woonde: dan moest je met je emmer water al die trappen weer op! En als je naar de wc wilde, moest je al die trappen weer af. De meeste huizen in Rome hadden namelijk geen eigen wc.
Je ging naar een openbare wc, ergens op straat. Dat waren stenen banken met gaten erin. Je kon er wel met twintig mensen tegelijk zitten. Samen naar de wc gaan, vonden de Romeinen heel gewoon. Het was er erg gezellig: lekker praten met je buurman of buurvrouw. Met de vieze lucht viel het waarschijnlijk wel mee: er stroomde altijd vers water onder de wc door. Alles spoelde meteen weg. De Romeinen hadden thuis ook geen douche of bad. Ze gingen een paar keer per week naar een badhuis. Die badhuizen worden thermen genoemd. Die zagen er vaak prachtig uit. Hier werd je weer lekker fris en schoon.

Het Coloseum

De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Het mooiste en opvallendste gebouw van Rome was het kolossaal grote Colosseum. Het stak boven alle huizen uit. Het was eigenlijk een soort stenen kuip, met hoge tribunes. Er konden 50.000 mensen in. Ze kwamen er om te kijken naar worstelwedstrijden en gladiatorengevechten, dierengevechten of gevechten tussen mensen en dieren.
Heel bijzonder was het als het Colosseum gedeeltelijk onder water werd gezet. Zo kon je op de tribune kijken naar een heuse zeeslag!

'Geef ons spelen, geef ons brood'

De wedstrijden werden betaald door rijke Romeinen die aan de macht wilde komen. Of juist aan de macht wilde blijven. Dan mocht iedereen gratis komen. Dat deden de machthebbers bijvoorbeeld als er onrust was in de stad. Als de mensen ontevreden waren over hun bestuurders. Maar bijvoorbeeld ook als er honger was of de mensen zich verveelden. Dan werd er spelen gehouden en brood uitgedeeld. Vaak werd het dan weer rustig in de stad omdat de mensen  iets anders hadden om over te praten. Dat was precies wat de machthebbers wilden. Als het volk maar rustig was en zij aan de macht konden blijven

Goden

De Romeinen geloofden niet in één god, maar in meerdere goden. Jupiter, Mars en Venus waren de belangrijkste. Ze dachten dat de goden invloed hadden op hun leven en op de natuur. Daarom deden ze er alles aan om de goden tevreden te houden. Voor elke god was er wel een tempel. Zo'n tempel had pilaren van marmer en bovenop zat een driehoek.

Er stonden heel veel tempels in Rome. Er was zelfs een speciale tempel gebouwd waarin je alle goden kon vereren: het Pantheon. Dit gebouw kun je nu nog bekijken! Het Pantheon heeft pilaren en een driehoek en bovenop zit een grote koepel als dak. In het midden van die koepel zit een gat. Het licht dat daar doorheen komt is prachtig.

Het einde van het Romeinse rijk

Zo'n 1500 jaar geleden kregen de Romeinen het steeds moeilijker. Oorlogszuchtige stammen drongen het rijk binnen op zoek naar rijkdom. De Romeinse soldaten konden de grenzen van het grote Romeinse rijk niet langer verdedigen. Zelfs Rome werd door vreemde volken aangevallen. En langzaam maar zeker, storte het Romeinse rijk in.
Nu is het 1500 jaar later en Rome is niet meer de hoofdstad van het Romeinse rijk, maar van Italië.

Wist je dat?

Volgens een oud verhaal, werd de stad Rome gesticht door Romulus. Romulus had een tweelingbroer Remus. Zij waren de zonen van de god Mars. Hij was de god van de oorlog. De jongens waren bij hun geboorte in een mandje aan de oever van de rivier de Tiber gelegd. Daar vond een wolvin ze. Ze bracht de tweeling samen met haar eigen jongen groot. Later doodde Romulus zijn broer Remus in een gevecht. Romulus werd de eerste echte koning van Rome en de stad kreeg zijn naam. Zo'n oud verhaal, waarvan we niet zeker weten of het wel waargebeurd is, noemen we een mythe of legende.

Hoofdstuk 4